(T i. جابجایی بیشینه و ثابت سرعت بیشینه ثابت شتاب Fig. 1. Schematically illustration of the three period

Transcript

1 امیرکبیر عمران مهندسی نشریه 208 تا 197 صفحات 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه DOI: /ceej فنی یادداشت برای N v و N a ضرایب ارائه و )A B( 2800 استاندارد طراحی طیفهای پارامتریبودن دو تبعات نزدیک حوزه در جهتداری اثرهای ارزیابی نیکنام احمد ایران تهران صنعت و علم دانشگاه عمران مهندسی دانشکده ارزیابی مورد آن بودن )A B( پارامتری دو از ناشی عمدتا که را 2800 استاندارد طیفهای که است آن بر نوشتار این چکیده: از یکپارچه طیفی شکل شامل آن از نمونههایی نماید. شفاف زلزله مهندسی امروزه اصول به توجه با آنرا ضعف نقاط و داده قرار ساختگاه فاصله و T( s ( گوشه تناوب دوره وابستگی عدم ثابت سرعت بیشینه و ثابت طیفی شتاب بازههای در تعریفشده پیش زمان به وابسته پارامتر دو است. ساختگاه خطر تحلیل فرآیند به طیف شکل وابستگی عدم خاک نوع و زلزله بزرگای به گسل تا خاک نوع چهار برای آمریکا شهر دو در نزدیک حوزه طیفی شتاب دیتای 120 است. شده ارائه پیشسوی N(T( موجود تناوب ثابت( سرعت بیشینه بازه )برای N v )T) و ثابت( شتاب بیشینه بازه )برای N a )T) پارامتر دو ارائه به منتج فرآیندی طی و تهیه پارامتر اثرهای اعمال با 2800 استاندارد موجود طیفهای ارزیابی برای پارامتر دو این از حاصل طیفی شتابهای است. شده آن گویای 2800 استاندارد موجود طیفهای با حاصله نتایج مقایسه است. گرفته قرار استفاده مورد N(T( موجود جهتداری ساختوسازهای به توجه با که دهد بازتاب را نزدیک حوزه در جهتداری اثرهای درستی به نمیتواند شده یاد پارامتر که است آشکار آنرا ویژه اهمیت و است طراحی طیفهای ضعف مخرب و قوی زلزلههای رخداد احتمال و اخیر سالهای در چشمگیر است. اجتنابناپذیر امری 2800 استاندارد موجود طیفهای اصالح اینکه نتیجه میکند. داوری: تاریخچه 1395 آذر 9 دریافت: 1395 اسفند 26 بازنگری: 1396 خرداد 21 پذیرش: 1396 خرداد 31 آنالین: ارائه کليدي: کلمات نزدیک حوزه اثرهای ضرایب گوشه تناوب دوره طیفی شکل ثابت شتاب طراحی طیف بیشینه ثابت سرعت طراحی طیف بیشینه 1-1 مقدمه گسلش مکانیسم از متأثر اساسا فعال گسل نزدیکی در زمین حرکات الیه بویژه سنگی محیط جنس و ساختگاه به نسبت گسلش انتشار راستای رد ساختگاهها به زلزله ضربههای است. ساختمان پی زیر خاک سیمتری روی گسلش سطح در گسلش شروع نقطه )تصویر مرکز روی از فواصلی از ناشی زیاد نسبتا توان دارای کیلومتر 20 حدود شعاعی تا زمین( سطح این میشود. نمایان بازتاب طیف در زیاد دامنههای با و است امواج انرژی با زلزلههای در که باشد برخوردار ویژگی دو از است ممکن لرزهها زمین دیگری و 1 ماندگار جابجایی اثرهای پدیده یکی نمیشوند. دیده دور فاصله خسارتهای بروز موجب میتواند که ]1 2[ 2 پیشسوی جهتداری اثرهای جابجایی اثرهای مقوله نوشتار این در شود. موجود سازههای در سنگینی است بحث از خارج است( مطرح گسل نزدیک بسیار فواصل در )که ماندگار میشود. داده ارجاع ]4[ و ]3[ مراجع به خواننده و مب 2003 سال ریشتری 6/4 زلزله شامل جهتدار زلزلههای داخلی نمونه 7/9 شامل آن خارجی نمونههای و ]2[ زرند 2005 سال ریشتری 6/5 ]1[ نرتریج 1994 سال ریشتری 6/7 ]5[ تایوان چیچی 1999 سال ریشتری فرایند که هستند جهتداری زلزلههای از نمونههایی شده یاد موارد است. ]6[ هب آنها در زلزله گسلش روند جزئیات و شده شبیهسازی مدل با آنها رخداد گرفتهاند. قرار مطالعه مورد تفضیل شرایط علل شناخت راستای در وسیعی پژوهشهای گذشته دهه در آنها از ناشی خسارتهای کمی و کیفی بررسی و سازهها در تأثیرگذاری صورت به جهتداری اثرهای که است ذکر قابل ]9[. است گرفته انجام بخش در صرفا و مینماید رخ سرعت زمانی تاریخچه شروع در 3 ضرباتی باالتر( زمانی دورههای تا ثانیه 0/6 تناوب دوره )از شتاب طیف ثابت سرعت ]8[. است تأثیرگذار جهتداری ایجاد در مؤثر عوامل سه به گسل نزدیک ساختگاههای در زلزله جهتداری اثرهای میزان دور حوزه زلزله ویژگیهای دیگر و 4 زلزله گسلش صفحه از عمده پارامتر 5 گسلش شروع نقطه و ایستگاه بر مار صفحه بین زاویه یکی دارد. بستگی 3 velocity pulse 4 fault plain 5 hypocenter 1 fling step 2 forward directivity a_nicknam@iust.ac.ir مکاتبات: عهدهدار نویسنده * 197

2 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه گسلهای در چه 1 راستالغز گسلهای در )چه )θ( گسلش صفحه با گسلش صفحه انتهای تا گسلش شروع نقطه فاصله دیگری و 2 راستالغز غیر به ریشتر 6/2 تا 6 )حدود زلزله بزرگای سوم و نظر مورد ساختگاه راستای در دیگر تأثیر ]8[. است جهتداری اثرهای میزان در اصلی پارامتر عنوان به باال( این از غیر گسل تا ساختگاه فاصله یا و خاک نوع مانند ذیربط پارامترهای هرچند هستند. تشخیص قابل زلزله رخداد از بعد پارامتر سه هر است. عوامل نزدیک ساختگاههای در ثبتشده زلزله کافی تعداد داشتن اختیار در با امروزه احتماالتی روشهای به رخداد از قبل زلزله جهتداری میزان و اثرها گسل روی بر ثابت سرعت بخش در صرفا جهتداری اثرهای است. تخمین قابل نیمسیکل از زیاد طیفی سرعت و بلند تناوب دوره با ضرباتی صورت به طیف ]8[. ثانیه( 4 حدود تا 0/5 تناوب دوره )از است تأثیرگذار 3 سیکل دو تا استاندارد طراحی طیفهای در مشخص فراگذشت احتمال اساس بر صافشده طراحی طیفهای طیف علمی دستاوردهای به توجه با میآید. بدست خطر تحلیل فرایند یک ]9[: باشد زیر نکات حاوی حداقل باید استاندارد طراحی مقادیر تا ثانیه( 0/2 )مثال کوتاه بسیار تناوب زمان از طیفی شتابهای 1( درصد 10 )مثال یکسان فراگذشت احتمال با ثانیه( 5 )مثال بلند تناوب زمان استاندارد با )مطابق خاک چهارگانه انواع از یک هر روی بر سال( 50 در نماید. ارائه را 2800( متوسط دور حوزه ساختگاههای برای یادشده طیفی شتابهای 2( S a (T)=[S a,x2 (T i )+S a,y2 (T i ) 1/2 [ متعامد جهت دو در طیفی شتابهای ]10 11[. نماید منعکس را بازه دو پوشهای تقاطع از حاصل T( s ( گوشه تناوب زمان مقادیر 3( ]9[. ثابت سرعت بیشینه و طیفی شتاب بیشینه از طیفی شتابهای در نزدیک حوزه در جهتداری اثرهای حاوی 4( ]8[. ثانیه( 5 تا )مثال بعد به ثانیه 0/5 تناوب زمان زلزله شدت هممیزان خطوط صورت به زلزله بزرگای و فاصله تأثیر 5( شود. ارائه منطقه هر در طیفی شتابهای استاندارد طراحی طیفهای در که میشود داده نشان نوشتار این در زا بخشهایی مینماید. منعکس را فوق پنجگانه موارد میزان چه به 2800 ارزیابی مورد است شده تهیه نویسنده توسط که مقاالتی دیگر در موارد این آنها اساسی نکات محترم خواننده اطالع برای که ]12-15[ شده داده قرار پارامتریبودن دو از که است مواردی نوشتار این عمده بحث میشود. تکرار میشود. ناشی )A B( طیف عنوان به N v (T( و N a )T) پارامتر دو ارائه به نوشتار پایانی بخش الزم است. شده پرداخته نزدیک حوزه جهتداری اثرهای اعمال ضرایب ایالت در شهر دو اطالعات 120 از یادشده پارامتر دو که است یادآوری به آمد. خواهد ادامه در آن دالیل که آمده بدست کالیفرنیا تناوب زمان مختلف بازههای در طیفی شتاب الزامهای بر مروری استاندارد طراحی طیف در خطر تحلیل فرآیند طریق از طراحی صافشده طیفی شتابهای مشخصی مقدار دارای ثانیه( 5 مثال تا 0/1 از ( تناوب زمانهای از یک هر به ایران برای باید پنجاهساله دوره یک در آنها فراگذشت احتمال که هستند به اختصار به موضوع شدن روشنتر برای S([. a (T i ]) باشد درصد 10 مقدار میشود. پرداخته طیف چهارگانه بازههای طور به را )ASCE-7( آمریکا طراحی طیف از نمونهای 1 شکل رد شتاب مقادیر منعکسکننده طیفی شتابهای میدهد. نشان طرحواره است. زلزله در مانند فرکانسی محتوای و سازه مختلف تناوب دورههای هستند یکدیگر از مستقل کامال مختلف تناوب زمانهای در طیفی شتابهای خاک نوع و زلزله امواج عبور مسیر گسلش صفحه مشخصات به وابسته و است. پی زیر طیفی شتاب به مربوط )3( بازه میشود مالحظه 2 شکل در که طوری به 2( چین نقطه )خط دوم گوشه تناوب زمان از و است ثابت جابجایی بیشینه با و میکند تبعیت T( 2 ( قانون از بازه این در شتاب تغییرات میشود. شروع 2800 استاندارد طیفهای در بازه این است. بلند برجهای طراحی مخصوص است. نشده پیشبینی a-2( )شکل ثابت جابجایی بیشینه مانند تناوب زمان از بازههایی با همراه c-2( )شکل ثابت شتاب بیشینه و b-2( )شکل ثابت سرعت بیشینه بیشینه شامل طراحی طیفهای بازه سه طرحواره نمایش 1: شکل ثابت جابجایی بیشینه و ثابت سرعت بیشینه ثابت شتاب Fig. 1. Schematically illustration of the three period ranges of a standard design response spectrum including the constant maximum acceleration, constant maximum velocity, and constant maximum displacement 1 strike slip 2 deep slip 3 velocity pulse 198

3 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه )A B( 2800 استاندارد طیف دوبخشیبودن 2-2 ارزیابی طرح طیف دوبخشیبودن از ناشی چالشهای دقیقتر ارزیابی برای زلزله شتابهای ثبت رخداد فرایند به اختصار به ادامه در ایران استاندارد از استفاده بدون که شود داده نشان که هدف این با شد خواهد پرداخته تغییر را طیف از بازهای طیفی شتابهای نمیتوان زلزله واقعی اطالعات داده 2800 استاندارد چهارم تا اول ویرایش طیف در که تغییرهایی )مانند داد است(. شده شکست است. شناختهشده موضوعی زلزله فیزیکی رخداد فرایند امروزه لزوما )و شکل تغییر تجمع زمین فوقانی پوسته کند حرکت از ناشی سنگ میکند زلزله امواج ایجاد محیط بدنه به شده جدا الیه برخورد و تنش( تجمع موجب را چهارگانه امواج از ترکیبی گسلش سطح هندسی شکل به بسته که منتشر فضا در شده ایجاد امواج الو(. و ریلی طولی برشی )موج میشود به مختلف الیههای از امواج عبور میرسد. زمین سطح به آن از بخشی و و شده الیهها خصوصیات از متأثر سازه زیر سیمتری الیه آخرین در ویژه امواج این میکند. تجربه را تغییرها آخرین الیه باالترین خاک نوع به بسته سه با زمین سطح در آن شتاب که شده منتشر فضایی برداری صورت به راستای شامل امتداد سه در حسگرها امتدار ]16[. میشود ثبت حسگر فقره northing( جغرافیایی شرقی-غربی و شمالی-جنوبی راستای دو و قائم برخورد سازهها به آنچه بنابراین میشود. ثبت دستگاه با )easting و است. زمانی تاریخچه صورت به شتاب مؤلفه بردار دو حداقل شامل میکند هر c( و ثابت سرعت بیشینه b( ثابت جابجائی بیشینه a( 2: شکل بیشینه و ثابت سرعت بیشینه ثابت شتاب بیشینه شامل بازه سه است. شده داده نشان 2 شکل در استاندارد طیف مانند گوشه تناوب زمانهای )استاندارد نیوزیلند کشور طیف طراحی طیف از دیگری قالب مقادیر اما است. پارامتری دو صورت به که ]15[ است )NZS مرجع در که دارد 2800 استاندارد با فاحشی تفاوت پارامتر دو هر از ناشی طیفی شکل که آنجایی از است. شده داده قرار بحث مورد تفصیل به ]14[ این در بنابراین است نزدیکتر آمریکا ASCE طیف به 2800 استاندارد بیشتر ایران استاندارد در موجود چالشهای ارزیابی در استاندارد این از نوشتار است. شده استفاده با عمدتا 2800 استاندارد طیفهای در موجود چالشهای به ادامه در میشود. پرداخته آن ]A B[ پارامتری دو تبعات روی بر تمرکز متداول استاتیکی )روش زلزله تکمؤلفهای استاتیکی طیفی شتاب زلزله( اثرهای اعمال اب زلزله زمانی تاریخچه مؤلفه آییننامهها طراحی روشهای در اینکه و ضعف از ناشی میشود جایگزین است( استاتیکی مؤلفهای )که طیف آینده در تا است امیدوار مهندسی جامعه که است طراحی روش کمبودهای امری زلزله رخداد که آنجایی از نمونه عنوان به شود. برطرف مورد این روشهای با باید شتاب مقادیر اجبار به امروزه علم با بنابراین است تصادفی از زلزلهها فراگذشت احتمال مانند شتاب )مقادیر شود زده تخمین احتماالتی فرایند انجام که آنجایی از سازه(. بهرهبرداری زمان مدت در مشخص میزان و دارد معیار انحراف و متوسط طیفی شتاب کمی مقادیر به نیاز احتماالتی دائما دامنه مانند بسامد تغییر دلیل به زمانی تاریخچه صورت به شتاب مقادیر را زلزله طیفی شتابهای مطالعه احتماالتی روشهای است تغییر حال در استفاده زمانی تاریخچه جای به شتاب طیف از ساده بیان به میکند مقدور میشود. مطالعات ایستگاه هر در شتاب بیشینه به دستیابی برای دلیل همین به مذکور جایگزینی مفهوم میگیرد. انجام شتاب طیفهای روی بر احتماالتی تاریخچه مؤلفه مانند عینا سازه روی بر زلزله طیف عملکرد که نیست این خصوصیات کلیه نمیتواند هیچوجه به زلزله طیف سادهتر بیان به است. زمانی رسد چه کند نمایندگی طیف مانند را زمانی تاریخچه مؤلفه زمانی تاریخچه ثابت جابجائی Fig. 2. Individual illustration of the three period ranges, a) maximum displacement, b) maximum velocity, and c) the complete period ranges 199

4 نشریه مهندسی عمران امیرکبیر دوره 49 شماره 1 سال 1396 صفحه 197 تا 208 به آنکه طیف به صورت دو بخشی جایگزین شتاب نگاشت یکپارچه شود که طبیعتا ضعف آنرا دو چندان میکند طیف طراحی به صورت متوسط هندسی همانطور که گفته شد زلزله دارای دو مؤلفه افقی است درحالی که آییننامهها زلزله را به صورت تکمؤلفهای ارائه میدهند.)V=(ABI/R)W( تبدیل طیفهای دو مؤلفه به تکمؤلفه با پیشنهاد بور ]10 11[ با روش متوسطگیری هندسی مقادیر طیف در هر دوره تناوب S a انجام میگیرد. این کار در (T)=[S a,x2 (T i )+S a,y2 (T i به صورت [ 1/2 ) فرایند تحلیل خطر با رابطه کاهندگی بر اساس متوسط هندسی به سادگی قابل انجام است. این تبدیل در استاندارد 2800 انجام نشده است. ارتباط آن با دو پارامتریبودن این است که اصوال شتاب مبنای طرح )A( که از فرایند تحلیل خطر بر اساس بیشینه شتاب تاریخچه زمانی )PGA( بر روی بستر سنگی بدست میآید یکبعدی است و بخشی از دوبعدی آن در فرایند تحلیل خطر مطرح نیست عدم همبستگی شتابهای طیفی در بازههای بیشینه شتاب و بیشینه سرعت اصوال مقادیر شتابها در یک مؤلفه تاریخچه زمانی مستقل از یکدیگر هستند به طوری که هر یک با بسامد خاصی همراه است. این نکته نباید با همبستگی همزمان شابهای طیفی در یک مؤلفه زلزله اشتباه شود ]17[. در رابطه با مقادیر همزمان طیف یک مؤلفه تاریخچه زمانی زلزله مقادیر بیشینه شتاب مانند هر زمان تناوب بستگی به شتابهای زمانهای تناوب مجاور به آن دارد به طوری که هرچه زمان تناوب در طیف دورتر میشود این همبستگی کمتر خواهد شد. برای نمونه آن میتوان به روابط همبستگی شتابهای طیفی زمانهای تناوب در یک طیف با مقدار بیشینه آن در روش CMS اشاره کرد که توسط بیکر 1 پیشنهاد شده است ]17[. در این روش بین اپسیلونهای شتاب طیفی در زمانهای تناوب مختلف با ایپسیلون بیشینه و همزمان روابطی ارائهشده که برای انتخاب شتاب نگاشت با احتمال فراگذشت معین کاربرد دارد. منظور از همزمان مقادیر شتاب طیفی است که به طور همزمان در طیف یک شتاب نگاشت معین وجود دارد. مقوله وابستگی مقادیر شتاب طیفی در دورههای تناوب مختلف در طیفهای طراحی موضوعی کامال متفاوت است. به بیان دیگر شتابهای طیفی در طیفهای طراحی هیچگونه وابستگی به یکدیگر ندارند. زیرا هر شتاب طیفی که از تحلیلی خطر بدست میآید نماینده احتمال رخداد چند زلزله بزرگتر از آن است. به بیان سادهتر طیف طراحی متشکل از شتابهای طیفی مستقل است. 3-3 چالشهای موجود در استاندارد 2800 ناشی از دو پارامتریبودن آن )A B( همبستگی شتابهای طیفی در بازههای شتاب ثابت و بیشینه سرعت ثابت در طیفهای استاندارد 2800 شکل طیفی )B( در طیفهای طراحی استاندارد 2800 از پیش تعریف T( s در طیف الزاما )بسته به نوع شده است. به بیان دیگر پریود گوشه ( خاک( باید مقداری ثابت و از پیش تعیین شده باشد )به عنوان نمونه 0/4 0/5 و 0/8 به ترتیب برای خاکهای سفت تا سست(. مشکل این است که هر دو بازه شتاب ثابت و بیشینه سرعت ثابت با مقیاسکردن شکل طیف به طور یکپارچه تغییر میکند در حالی که تغییرهای هر یک از دو بازه فوق با افزایش بزرگای زلزله متفاوت است. بسامد گوشه به عنوان زمان تناوب مشترک به طور مستقل هم از تغییرهای بازه شتاب ثابت و هم از تغییرهای بازه بیشینه سرعت ثابت تبعیت میکند به بیان سادهتر مقدار آن تابع تغییرهای تکتک دو بازه است. T( s به نوع خاک در ساختگاه وابستگی زمان تناوب ( در ارتباط با اثر دینامیکی زلزله بر روی الیههای خاک با مشخصات متفاوت پژوهشهای وسیعی انجام شده است ]18 19[. اصوال زلزلهها در بسامدهای باال )زمان تناوب پایین( دارای دامنههای زیادتری نسبت به مقادیری مانند بسامدهای پایین )زمان تناوب باال( هستند. بدیهی است که هرچه خاک سستتر باشد )که با زمانهای تناوب باالتری همراه باشد( دامنههای زلزله مانند دورههای تناوب باالتر در عبور از الیه سیمتری فوقانی خاک زیر ساختگاه در بازه بشینه سرعت ثابت بیشتر تقویت میشود )و بر عکس برای خاکهای سفت(. این پدیده موجب میشود تا زمان تناوب گوشه صرفا به دلیل سستتر شدن خاک افزایش یابد. به طور خالصه خواهیم داشت: برخورد پوش شتابهای طیفی در بازه بیشینه شتاب با پویش شتاب طیفی در بازه بیشینه سرعت )که با تابعی متناسب با 1 T تغییر میکند( T( s را به وجود میآورد. بنابراین مقدار آن نیز وابسته به زمان تناوب گوشه ( بازه بیشینه شتاب ثابت و هم به شتاب طیفی با بیشینه سرعت ثابت است. به دلیل تعریف شکل طیفی ]B(T([ در استاندارد 2800 به صورت یکپارچه این نکته مهم در استاندارد ایران قابل اعمال نیست. T( s به قدرت زلزله )اثر بزرگا و وابستگی زمان تناوب گوشه ( فاصله در ساختگاه( T( s در هر نوع خاک بستگی به قدرت مقدار زمان تناوب گوشه ( زلزله دارد. در استاندارد 2800 دورههای تناوب گوشه با مقادیری از پیش تعریفشده برای هر نوع خاک ارائه شده و برای شتابهای مبنای طرح )A( 0/35 و 0/2 یکسان است و با افزایش شتاب مبنای طرح )A( که قدرت زلزله را نمایندگی میکند تغییری نمیکند. 1 Baker 200

5 نشریه مهندسی عمران امیرکبیر دوره 49 شماره 1 سال 1396 صفحه 197 تا 208 S( s مقادیر زمان تناوب گوشه نیز تغییر کرده و S 1 و )افزایش پارامترهای افزایش مییابد. ذکر این نکته ضروری است که در این مقایسه فرض بر این S 1 نیز افزایش مییابد که S s متناظرا مقادیر است که با افزایش پارامترهای فرضی دور از ذهن نیست. وابستگی زمان تناوب گوشه به قدرت زلزله را نیز میتوان با استفاده از lns v و ))lnt نشان داد. طیف تاریخچه زمانی سرعت )به صورت لگاریتمی ( این طیف که به طیف سهبخشی 2 معروف است شامل سه بازه مانند بیشینه شتاب ثابت )AB( بیشینه سرعت ثابت )BC( و بیشینه جابجایی ثابت )CD( است که در شکل 3 شتابهای طیفی مانند این سهبازه به تفکیک نشان داده شده است. برای این منظور از طیف سرعت دو زلزله با مشخصات مندرج در جدول 3 استفاده شده است. به طوری که مالحظه میشود موقعیت نقطه B گویای موقعیت زمان تناوب گوشه درطیف سرعت است. زیرا نقطه مشترک بین بازه با بیشینه شتاب ثابت )AB( و بیشینه سرعت ثابت )BC( قرار دارد و زمان تناوب Ts را مشخص میکند )شکل 2(. به طوری که در شکل 2 دیده میشود موقعیت زمان تناوب گوشه با فزایش بزرگای زلزله )از 6/6 به 7/6 ریشتر( T s به تغییرات دو تابع )بازه باالتر میرود. به بیان ریاضی وقتی متغیری مثل بیشینه سرعت شتاب و شتاب ثابت( بستگی دارد نمیتواند توسط یکی از دو 1/25 1 0/75 0/5 1/7 0/25 2/5 S s F a جدول 1: مقادیر شتاب طیفی در زمان تناوب 0/2 ثانیه روی بستر E روی خاک نوع F a S (و S اعمال ضریب بزرگنمایی سنگی ( Table 1. Spectral acceleration on soil site type I at period of 0.2 s along with those of the applied amplification factor Fa on site soil type E 0/9 1/125 0/9 0/9 1/2 0/9 0/85 0/625 S s F a جدول 2: مقادیر شتاب طیفی در زمان تناوب 1 ثانیه روی بستر E روی خاک نوع F v S( 1 و اعمال ضریب بزرگنمایی سنگی ( Table 2. Spectral accelerations at period of 1 s on site soil type I along with those of the applied amplification 0/5 2/4 1/2 1/07 0/4 2/4 0/96 1/07 0/3 2/8 0/74 0/82 factor F v on site soil type E 0/2 3/2 0/64 0/75 0/1 3/5 0/35 0/56 S 1 F v S 1 F v T s =[F v S 1 T=1 ]/[F a S s T=0.2 ] برای بررسی بیشتر این نکته )که هر چه زلزله قویتر باشد زمان تناوب گوشه آن نیز بیشتر میشود( از اطالعات استاندارد آمریکا )ASCE7 2005( به عنوان نمونه استفاده شده است. مقادیر دوره تناوب گوشه در خاک نوع )E( ناشی از افزایش قدرت زلزله مورد مقایسه قرار داده شده است. مقدار زمان تناوب گوشه طبق استاندارد ASCE از رابطه 0.2) = T T = F * S ( T = 1 ) / F * S ( بدست میآید که S V 1 a s S s به ترتیب مقادیر شتاب طیفی در 1 ثانیه و 0/2 ثانیه بر روی S 1 و در آن F a به ترتیب F v و بستر سنگی با احتمال فراگذشت 2 درصد در 50 سال ضرایب بزرگنمایی خاک ناشی از اثر دینامیکی 1 مانند بازههای بیشینه سرعت T s در جدولهای ثابت و بیشینه شتاب ثابت است ]20[. مقایسه نتایج مقادیر 1 و 2 ارائه شده است. بازگو کننده این است که با افزایش قدرت زلزله شکل 3: طیف سهبخشی لگاریتمی برای دو زلزله با فاصله تقریبا یکسان و بزرگای متفاوت Fig. 3. Three part-title presentation of two earthquakes Fernando and CHI-CHI having the same distances but different magnitudes نام زلزله سال جدول 3: مشخصات دو زلزله شامل نام ایستگاه بزرگا فاصله و نوع خاک Table 3. Two earthquake information including station names, distances, and site soil conditions نام ایستگاه R rub )کیلومتر( 109 M 6/6 Maricopa Array # San Fernando V s30 )متر بر ثانیه( /6 Tap Chi-Chi, Taiwan 2 tripartite 1 site effect 201

6 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه رعایت ASCE استاندارد در خاصیت این باشد. شده تعریف پیش از تابع T 1 تغییرات با ثابت سرعت بیشینه منحنی دو برخورد محل آن و است شده دیگری و میکند عبور نظیر طیفی شتاب ثانیه یک تناوب زمان با نقطه از که و شروع ثانیه 0/2 تناوب زمان از که ثابت( )شتاب افقی خط تغییرات منحنی میشود. ترسیم افقی صورت به بیشینه طیفی شتاب مقدار مقدار با دارد نزدیک حوزه جهتداری اثرهای اعمال در کلیدی نقش که نکته این از ناشی B(T( طیفی شکل قالب یکپارچهبودن دلیل به 2800 استاندارد در است. نشده رعایت پارامتریبودن دو تحلیل فرایند با 2800 استاندارد شتاب طیف در طیفی شکل ارتباط خطر منعکسکننده 2800 استاندارد در طراحی طیفهای که آنجایی از بنابراین است سال 50 در درصد 10 فراگذشت احتمال با طیفی شتابهای احتمال این طیفی شتابهای باید نیز تناوب زمان هر در )A B( مقادیر بدست خطر تحلیل طریق از که )A( طرح مبنای شتاب کند. نمایندگی را که طراحی طیف باید اما است. احتمال این منعکسکننده تنهایی به میآید ویژگی نیز است زمانی تاریخچه زلزله دینامیکی اثر و خاک نوع منعکسکننده باشد داشته را سال 50 در درصد 10 فراگذشت احتمال با زلزلهای مانند شود انتخاب زمانی تاریخچه صورت به زلزلههایی باید دیگر بیان به S. a (T( یا و بزرگتر نه باشد سازگار )A( طرح مبنای شتاب فراگذشت احتمال با که فرآیند )آنچه شوند نرمال )PGA( زمین شتاب بیشینه با سپس کوچکتر. سنگی بستر روی بر زلزله دسته این اگر است(. ایران استاندارد طراحی طیف فراگذشت احتمال منطق از شوند متوسطگیری و داده عبور خاک نوع چهار از است. نشده انجام 2800 استاندارد با ارتباط در اقدامها این هستند. برخوردار دارد. خاصی اهمیت B و A بخش دو هر بودن سازگار طراحی های طیف در فاصله تأثیر رعایت عدم بر میتواند طیفی شتاب مقادیر پیشبینی در فاصله تأثیر رعایت عدم باشد. داشته را مالحظهای قابل تأثیر مختلف فواصل با ساختگاههای روی است طیفی شتاب مقادیر تعیین در کاهندگی روابط نقش تفاوت آن دلیل کاهندگی رابطه اگر میگیرد. قرار استفاده مورد خطر تحلیل روند در که S a (T 1 ( طیفی شتاب یا و )A( طرح مبنای شتاب اساس بر استفاده مورد در که میشود یادآوری نمیآورد. بار به یکسانی نتایج باشد شده انتخاب از ساختگاه فواصل رعایت بدون مختلف ساختگاههای به 2800 استاندارد شده داده اختصاص یکسانی )A( طرح مبنای شتاب میزان فعال گسلهای نهایت که تهران بزرگ شهر در دور فواصل با ساختگاههای )مانند است این در ]14[. ندارد سازگاری فاصله فیزیکی نقش با که 0/35( g آن مقدار نزدیک حوزه در ویژه به فاصله رعایت عدم این نامطلوب نتایج و بحث مقاله است. شده شفافسازی N(T( پارامتر 2800 استاندارد در جهتداری اثرهای اعمال N(T( پارامتر با که نزدیک حوزه در جهتداری اثرهای اعمال اعتبار هب اشارهای آییننامه متن در اینکه )بدون است آمده 2800 استاندارد در ندارد )A B( طیفها پارامتریبودن دو به ارتباطی شود( زلزله جهتداری اثرهای اعمال چالشهای زمینه در است. نوشتار این موضوع از خارج و توسط مقاالتی 2800 استاندارد زلزله نزدیک حوزه در پیشسوی جهتداری اثرهای ظاهرا که آنجایی از ]13 15[. است شده منتشر و تهیه نویسندگان نیوزلند استاندارد از اقتباس با 2800 استاندارد چهارم ویرایش در جهتداری موازین رعایت عدم ]15[ مرجع در است گرفته انجام )NZS ( است. شده داده قرار بحث مورد N(T( پارامتر با جهتداری اثرهای اعمال طیفی شکل رابطه در S پارامتر تعریف در ابهام ( ) ( )( ) B1 T = S + 1 TS / T شکلطیفیدراستاندارد 2800 بهصورت هیچ و نداشته فیزیکی مفهوم هیچ رابطه این در S پارامتر است. شده ارائه محاسبه سهولت برای صرفا و نمیکند نمایندگی را زلزله از مشخصهای باید پارامتری هر که آنجایی از است. شده ارائه صورت این به B 1 پارامتر این به طیفی شکل ارائه کند نمایندگی را زلزله یا و طیف از مشخصهای S پارامتر تا میشود توصیه اینرو از میکند. ابهام دچار را کاربر فقط صورت شود. گنجانده جدول در )1+S( مقادیر مجموع و حذف 4-4 جمعبندی استاندارد در موجود طیفهای مختلف بخشهای در شده یاد چالشهای اگر حتی که است شده باعث ثابت سرعت بیشینه بازه در ویژه به 2800 باشد شده پیشبینی درستی به ]N(T([ نزدیک حوزه جهتداری اثرهای نزدیک حوزه ساختگاههای در طیفی شتابهای نتواند حاصله طیفهای نماید. منعکس درستی به را جهتداری اثرهای حاوی شهر دو طراحی طیفهای بر شده ارائه نوشتار این در که روشی مبنای کاهش را یادشده چالشهای اثرهای که انگیزه این با است استوار آمریکا در میدهد. شهر دو در نزدیک حوزه طراحی طیفهای 5-5 بکارگیری لرزهخیز نزدیک حوزه در جهتداری اثرهای افزاینده ضرائب به دستیابی برای زیر شرح به سانفرانسیسکو و لوسآنجلس شهر دو در طیفی شتابهای از است: شده استفاده ات 1941 تاریخ )از )USGS( ثبتشده زلزله 1035 از لوسآنجلس: 1( بیشینه ریشتر 5 از بیش بزرگای با رکورد 136 تعداد سال( 75 مدت به 2016 ریشتر 7/5 بزرگای با رکورد 38 مقدار ثبتشده زلزله 4563 از سانفرانسیسکو: 2( 71 مدت به 2016 تا 1955 سال از ( ریشتر 7/7 بیشینه و ریشتر 5 از بیش 202

7 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه )BHRC( ایران شهر دو و )USGS( آمریکا شهر دو لرزهخیزی اطالعات مقایسه 4: جدول Table 4. Comparison of the seismicity of the two cities (USGS) in USA and those of Iran (BHRC) ریشتر 5/9 از بیش بزرگای با زلزلههای مقدار سالیانه نرخ نظیر مدت ریشتر 5 از بیش بزرگای با زلزلههای تعداد مرجع شهرهای نام 19 1/ لوسآنجلس 8 0/ سانفرانسیسکو 8 0/ کرمان 6 1/ اهواز II I سال( شده انتخاب اهواز و کرمان شهر دو نیز ایران در لرزهخیزی مقایسه برای )BHRC( تحقیقات مرکز اطالعات اساس بر شهر دو این کاتالوگهای و فشرده 4 جدول است. شده جمعآوری ریشتر 5 بزرگای با زلزلههای حاوی در را آن نظیر زمان و ریشتر 5 از بزرگتر ثبتشده زلزلههای تعداد و اطالعات میدهد. نشان اهواز و کرمان شهر دو در نظیر مقادیر با همراه آمریکا شهر دو ایران و آمریکا شهر دو در لرزهخیزی مقایسه طیف پارامتریبودن دو تبعات ارزیابی مقاله اصلی محور که آنجایی از به توجه با و است ثابت سرعت بیشینه بازه در عمدتا 2800 استاندارد های دسته دو بین مقایسه ]8[ است تأثیرگذار بازه این در زلزله جهتداری که این از بزرگتر زلزلههای تعداد مبنای بر ایران در آمریکا شهرهای اطالعات از توجه با دارند( را نزدیک حوزه در جهتداری تولید پتانسیل )که ریشتر 5/9 زلزلههای تعداد به مربوط اطالعات است. گرفته انجام نظیر زمان مدت به 4 جدول راست سمت ستون دو در زلزله سالیانه نرخ و ریشتر 5/9 از بزرگتر قابل ثبتشده زاگرسی زلزلههای که میشود یادآوری است. شده داده نشان لرزهخیزی که میرسد نظر به است. سال 56 مدت در اهواز شهر در دسترسی جهت که زلزلههایی برای )حداقل سانفرانسیسکو شهر یا ایران شهر دو در لوسآنجلس شهر میشود مالحظه که طوری به است. مقایسه قابل دارند( نتیجه بیشینه(. بزرگای به توجه )بدون میدهد نشان را برابر دو مقادیری قرار استفاده مورد ارزیابی برای میتواند سانفرانسیسکو شهر اطالعات اینکه )این ندارد. ارزیابی برای موضوعیتی لوسآنجلس شهر که حالی در گیرد اطالعات از است(. بیشینه بزرگای با زلزله میزان گرفتن درنظر بدون مقایسه استاندارد فوقانی کرانه ارزیابی برای میتوان لوسآنجلس شهر لرزهخیزی با زلزلههای به مربوط اطالعات 4 جدول ستون سه کرد. استفاده 2800 نرخ متوسط که میدهد نشان را سالیانه نرخ و ریشتر 5 از بیش بزرگای 0/54 سانفرانسیسکو شهر در آن نظیر و 0/5 اهواز و کرمان شهر دو در ساالنه قرار ارزیابی مورد نیز را شتاب بیشینه بازه میتوان شهر این اطالعات از است. برای میدهد نشان را جهتداری مقیاس با زلزلهای که ستون آخرین داد. است. شده استفاده ثابت سرعت بیشینه بازه ارزیابی در نزدیک حوزه اثرهای ارزیابی برای N v و N a پارامتر دو ارائه 2800 استاندارد گسل از کیلومتری 15 )حدود ایستگاه 15 آمریکا شهر دو از هریک در جمعا و 2800( استاندارد بندی طبقه )طبق خاک نوع چهار روی بر فعال( در طیفی شتاب مقادیر از حاصل طراحی طیفهای شد. جمعآوری داده 120 تهیه شد. تهیه 2005 استاندارد با مطابق ثانیه 0/2 و ثانیه یک تناوب زمان میگیرد. انجام ASCE استاندارد 2005 ویرایش ضوابط با طراحی طیفهای طیفهای که است این ASCE استاندارد 2005 ویرایش انتخاب علت که حالی در است شده داده تغییر 1 ریسکمحور به 2010 سال از آمریکا نیست. ریسکمحور ایران استاندارد ثابت شتاب بیشینه بازه ارزیابی نسبت داده 60 شامل ایستگاه 5 در خاک چهارگانه انواع از یک هر در نظیر مقادیر به سانفرانسیسکو شهر نزدیک حوزه طیفهای طیفی شتاب داده بر افقی خط یک و تهیه 0.1=T فواصل در 2800 استاندارد در شهر داده فقط آمد. بدست N u )T) مقدار آنجا از و برازش بدستآمده مورد است نزدیکتر ایران شهر دو به آن لرزهخیزی که سانفرانسیسکو برای بازه این در مطالعه این از حاصل نتایج 5(. )جدول گرفت قرار بررسی شتاب مقادیر 6 جدول است. شده داده نشان 5 جدول در خاک نوع چهار میدهد. نشان را خاک نوع چهار روی بر شتاب بیشینه بازه در طیفی شتاب بیشینه بازه در N( a ( جهتداری اثر ضریب مقادیر 5: جدول ثانیه( 0/2 تناوب زمان )در Table 5. The directivity effect values (Na) in the constant )acceleration period range (at the period of 0.2s خاک نوع IV 1/12 III 1/20 1/29 1/32 1 risk targeted 203

8 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه II I و 2800 استاندارد در ثابت شتاب حداکثر مقادیر مقایسه 6: جدول ثابت سرعت بیشینه بازه ارزیابی ثانیه یک طیفی شتاب بر ASCE استاندارد در جهتداری اثرهای به میکند تبعیت α/t تابع از طیفی شتاب تغییرهای و است شده اعمال بازه دو منحنیهای پوش دو برخورد به T( s ( گوشه طیف مقدار که طوری استاندارد که حالی در دارد. بستگی ثابت سرعت بیشینه و شتاب بیشینه طیفی شتاب تغییرهای و T s گوشه تناوب زمان از اثرها این اعمال با ایران تغییرهای ASCE استاندارد در عالوه به نمیماند. باقی γ/t صورت به به ثانیه 3 )حدود جابجایی بیشینه نظیر طیفی شتاب بازه در طیفی شتاب ندارد. وجود 2800 استاندارد در بازه این میکند. تبعیت β/t 2 تابع از بعد( همچنان طراحی طیفهای انتهای تا α/t نظیر بازه نوشتار این در بنابراین حوزه در طیفی شتابهای نسبتهای بازه این در است. شده داده ادامه نوع چهار روی بر داده 60 شامل ایستگاه پنج در سانفرانسیسکو شهر نزدیک محاسبه 2800 استاندارد در نظیر مقادیر به ثانیه یک تناوب زمان در خاک نشان را N v (T( متوسط مقادیر 7 جدول.]N v ])T) شد متوسطگیری و ASCE استاندارد با مشابه عینا بازه این در طیفی شتاب تغییرهای میدهد. زمانهای در نظیر مقادیر با و محاسبه S a (T)=(S a (T=1))/T ضابطه با گرفت. قرار مقایسه مورد استاندارد دو در ثانیه پنج و چهار سه دو یک تناوب سرعت بیشینه بازه در N( v ( جهتداری اثر ضریب مقادیر 7: جدول ثانیه( یک تناوب زمان )در Table 7. The directivity effect values in the maximum velocity period range at the period of one second خاک نوع IV 1/08 III 1/23 1/31 1/42 میدهد. نشان را تناوب زمانهای این در طیفی شتابهای مقادیر 8 جدول پارامتر دو از حاصل نتایج با 2800 استاندارد طیفهای مقایسه N v و N u پارامتر دو اعمال از حاصل طیفی شتابهای مقادیر 7 تا 4 شکلهای را ارزیابی منظور به 2800 استاندارد طیفهای روی بر N v (T( و N a (T( طیفهای خاک نوع سه در میشود مالحظه که طوری به میدهند. نشان میدهند. نشان را کمتری مقادیر تناوب زمان از بازههای در 2800 استاندارد است. همراه بیشتری مقادیر با چهار نوع خاک روی که حالی در طیفهای و 2800 استاندارد با آمریکا شهر دو طیفهای مقایسه مطالعه این در مرجع کالیفرنیا ایالت شهر دو در طیفی شتاب مقادیر مقایسه 11 تا 8 شکلهای نشان را N v و N a پارامتر دو اعمال از حاصل مقادیر و 2800 استاندارد با شهر نزدیک حوزه طیفی شتابهای میشود مشاهده که طوری به میدهند. طیفهای از بیشتری مقادیر III و II و I خاک نوع سه در لوسآنجلس مقادیر با چهار نوع خاک در که حالی در میدهند. نشان را 2800 استاندارد ویژهای اهمیت از نکته این و بوده همراه 2800 استاندارد به نسبت کمتری است. برخوردار نتایج پیرامون بحث منظر دو از ]N(T([ 2800 استاندارد در جهتداری اثر ضریب چالش خاک نوع چهار روی مطالعه این Table 6. Comparison of spectral acceleration at the constant maximum acceleration from 2800 and those of this study S a (T) مطالعه این از حاصل S a (T) 2800 استاندارد خاک نوع 1/16 0/845 I 1/13 0/845 II 1/15 0/96 III 1/08 0/96 IV مطالعه این پیشنهادی مقدار و 2800 ثابت سرعت بیشینه مقایسه 8: جدول Table 8. Comparison of spectral acceleration at maximum velocity period range from 2800 and those of this study خاک نوع ثانیه 1 تناوب دوره 2800 مطالعه این ثانیه 2 تناوب دوره 2800 مطالعه این ثانیه 3 تناوب دوره 2800 مطالعه این ثانیه 4 تناوب دوره 2800 مطالعه این ثانیه 5 تناوب دوره 2800 مطالعه این 0/12 0/11 0/14 0/13 0/17 0/17 0/24 0/25 0/39 0/5 I 0/15 0/12 0/19 0/15 0/23 0/19 0/29 0/29 0/48 0/58 II 0/22 0/10 0/29 0/20 0/33 0/27 0/44 0/41 0/70 82/. III 0/32 0/20 0/41 0/26 0/47 0/35 0/57 0/52 0/96 1/04 IV 204

9 نشریه مهندسی عمران امیرکبیر دوره 49 شماره 1 سال 1396 صفحه 197 تا 208 شکل 4: مقایسه طیفهای ویرایش چهارم استاندارد 2800 با طیف مرجع این مطالعه برای خاک نوع یک Fig. 4. Comparison presentation of the fourth 2800 version and that of this study on the site soil type I شکل 7: مقایسه طیفهای ویرایش چهارم استاندارد 2800 با طیف مرجع این مطالعه برای خاک نوع چهار Fig. 7. Comparison presentation of the fourth 2800 version and that of this study on the site soil type IV شکل 5: مقایسه طیفهای ویرایش چهارم استاندارد 2800 با طیف شکل 8: مقایسه طیفهای حوزه نزدیک در دو شهر آمریکا با استاندارد 2800 و طیف مرجع ارزیابی در این مطالعه روی خاک نوع یک Fig. 8. Comparison presentation of near field seismic design response spectra at the two cities in USA and those of this study on site soil type I مرجع این مطالعه برای خاک نوع دو Fig. 5. Comparison presentation of the fourth 2800 version and that of this study on the site soil type II شکل 6: مقایسه طیفهای ویرایش چهارم استاندارد 2800 با طیف شکل 9: مقایسه طیفهای حوزه نزدیک در دو شهر آمریکا با استاندارد 2800 و طیف مرجع ارزیابی در ایمن مطالعه روی خاک نوع دو Fig. 9. Comparison presentation of near field seismic design response spectra at the two cities in USA and those of this study on site soil type II مرجع این مطالعه برای خاک نوع سه Fig. 6. Comparison presentation of the fourth 2800 version and that of this study on the site soil type III 205

10 208 تا 197 صفحه 1396 سال 1 شماره 49 دوره امیرکبیر عمران مهندسی نشریه حالی در باشد. 0/35 یعنی 2 بر تقسیم 0/7 با برابر باید T 1 با متناسب مقدار درصد(. 26 اختالف )با است 0/44 با معادل N(T=2( اثر اعمال با که استاندارد با آمریکا شهر دو در نزدیک حوزه طیفهای مقایسه 10: شکل سه نوع خاک روی مطالعه ایمن در ارزیابی مرجع طیف و 2800 Fig. 10. Comparison presentation of near field seismic و شتاب بیشینه بازه دو یکپارچهبودن از ناشی مورد دو هر و بوده نقد قابل.)A B( است سرعت بیشینه ثابت سرعت بیشینه بازه در طیفی شتاب تغییرهای الف( در جهتداری اثرهای اعمال با را بازه این تغییرهای ASCE استاندارد S a (T)=(S a (T=1))/T صورت به T 1 با متناسب همچنان نزدیک حوزه بازه در طیفی شتاب تغییرهای اینکه علیرغم که حالی در است. کرده ارائه اعمال از پس است. T 1 با متناسب 2800 استاندارد ثابت سرعت بیشینه اختالف این 8 جدول میشود. خارج ضابطه این از N(T( جهتداری ضریب ثانیه 2 تناوب زمان در III نوع خاک در نمونه عنوان به میدهد. نشان را گوشه تناوب دوره مقادیر ثابتبودن ب( شتاب مقدار بخش 2800 استاندارد طیفی شکل یکپارچهبودن دلیل به از الزاما گوشه تناوب دورههای مقدار همچنین ثابت شتاب بیشینه طیفی شده آورده ]14[ مرجع در موضوع این جزییات نمیکند. تبعیت نزدیک فاصله خاک )مثال میشود شروع T s از الزاما جهتداری اثرهای آنکه نتیجه. است تناوب دوره از باید جهتداری اثرهای که صورتی در ثانیه( یک از چهار نوع شود. شروع را ثانیه 0/6 تا 0/5 نتیجهگیری و 6-6 فشرده تا اول ویرایش از ایران طیفهای A B(T( پارامتری دو شکل چشمگیر پیشرفت با که حالی در است. باقیمانده همچنان چهارم ویرایش کرده اساسی تغییرهای طراحی طیف مقوله زلزله مهندسی و لرزهشناسی تغییرهای با مختلف ویرایشهای در طراحی طیفهای که هرچند است. و 2/5 به 2 از ثابت شتاب مقدار تغییر نمونه عنوان )به بوده همراه جزیی در 1 به 3 ویرایش در سوم دو از سرعت بازه در طیف تغییرهای توان یا امروزه اطالعات با ]B(T([ طیفی شکل یکپارچهماندن اما چهارم( ویرایش نوشتار این در ندارد. همخوانی استاندارد طیف مختلف بازههای الزامهای با بازههای همبستهبودن شامل ایران طیفهای در موجود چالش چندین به زمان وابستهبودن ثابت سرعت بیشینه با طیفی شتاب و ثابت شتاب بیشینه مستقیم ارتباط لزوم آن ثابتبودن و زلزله قدرت و خاک نوع به گوشه تناوب جهتداری تأثیر ضریب روی بر تمرکز با خطر تحلیل فرآیند به طیفی شکل است. شده پرداخته ]N(T([ با مشابهت استناد به 2800 استاندارد طیفهای پارامتریبودن دو اگر باشد مطرح ]18[ NZS استاندارد نیوزلند طیف دوبخشیماندن استاندارد دو اساسی تفاوتهای به تفصیل به نویسنده توسط مقالهای در به N(T( موجود جهتداری تأثیر ضریب اگر و ]15[ است شده پرداخته قبل سالهای با بحث این امروزه شود داده ارجاع UBC_1997 استاندارد حداکثر قبال که نزدیک حوزه فاصله )حداقل دارد چشمگیری تفاوت 2000 از است(. کیلومتر 30 تا 15 بین امروزه که حالی در بود کیلومتر 5 است: زیر شرح به موجود چالشهای برشمردن با نوشتار این ماحصل به نیاز که 2800 استاندارد طراحی طیفهای کردن بهروز از قبل تا - ثبت آنها در که دنیا در شهرهایی داده از استفاده با دارد وسیع مطالعه شود. اقدام طیفها نسبی اصالح به نسبت است شده انجام خوبی به زلزله بیشینه بازه مقدار اوال که میدهد نشان سانفرانسیسکو شهر داده مقایسه با طیفی شتاب بازه در ثانیا و یابد افزایش باید نزدیک حوزه در ثابت شتاب جهتداری اثر اعمال از پس طیفی شتاب تناسب ضابطه ثابت سرعت بیشینه design response spectra at the two cities in USA and those of this study on site soil type III استاندارد با آمریکا شهر دو در نزدیک حوزه طیفهای مقایسه 11: شکل چهار نوع خاک روی مطالعه ایمن در ارزیابی مرجع طیف و 2800 Fig. 11. Comparison presentation of near field seismic design response spectra at the two cities in USA and those of this study on site soil type IV 206

11 نشریه مهندسی عمران امیرکبیر دوره 49 شماره 1 سال 1396 صفحه 197 تا th National Conference on Earthquake Engineering, Consultant Eng. Wiss, Janny, Elsner A Association, [8] P. G., Somerville et al., Modification of Empirical Strong Ground Motion Attenuation Relations to Include the Amplitude and Duration Effects of Rupture Directivity, Seismological Research Letters, Vol. 68, No. 1, pp , [9] ASCE/SEI-2005 Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures, Published by American Society of Civil Engineers, 1801 Alexander Bell Drive, Reston, Virginia , [10] D. M., Boore, J. Watson-Lamprey, N. A., Abrahamson, Orientation-Independent Measures of Ground Motion, Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 96, No. 4A, pp , [11] D. M., Boore, Short Note Orientation-Independent, Nongeometric-Mean Measures of Seismic Intensity from Two Horizontal Components of Motion, Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 100, No. 4, pp , [12] A., Nicknam, E., Youssefi; Modification of Design Response Spectra in Iranian Standard 2800 (4 th Version) Taking into Account the Directivity Effects, Amirkabir Journal of Science and Research (Civil and Environmental engineering), Vol. 46, No. 2, pp , (In Persian) [13] A., Nicknam, E., Youssefi; Modification of Iran 2800 Standard for Near-source Sites by Use of NZS (Comparison of Base Shear with other Standards), Journal of ASAS, Vol. 36, (In Persian) [14] NZS ; Structural Design Actions, Part 5: Earthquake Actions, [15] A., Nicknam, E., Youssefi, A., Mazarei; Iran Seismic Design Loads Code Assessment through Comparing with those of NZS and Criticizing its Approach to Account for the Directivity Effects at Near Source Sites. Amirkabir Journal of Science and Research (Civil and Environmental Engineering), In Press. (In Persian) [16] A., Nicknam, A., Mazarei, M., Ganjvar; Assessment of Iran Seismic Design Response Spectra (Standard No. 2800) Regarding Site-distance Effects Particularly at Near Fault Sites, Amirkabir Journal of Science and Research (Civil and Environmental Engineering), In Press. (In Persian) [17] J., Shoja-Taheri, B. A., Bolt, A Generalized Strong- Motion Accelerogram Based on Spectral Maximization from Two Horizontal Components, Bull. Seism. Soc. Am., Vol. 67, pp , )N(T( متناسب با 1 T در طیف رعایت شود. - هزینههای بسیار باالیی که در ساختوساز ساختمانها در سرتاسر ایران در دست انجام است ایجاب میکند که طیفهای طراحی از ملزومهای طیف طراحی استاندارد بینالمللی تبعیت نماید و به طور فشرده باید حاوی نکات زیر باشد: S a شتابهای طیفی طراحی مستقیما به صورت شتاب طیفی )T) ارائه شود. در هر دو بازه بیشینه شتاب ثابت و شتاب طیفی با بیشینه سرعت ثابت با تغییرهای فاصله تغییر کند. میزان شتاب طیفی در هر منطقه با خطوط همشدت زلزله ارائه شود. اثرهای حوزه نزدیک بر روی شتابهای طیفی در هر منطقه متناسب با لرزهخیزی پیشبینی شود. برای مناطق با اهمیت زیاد )نظیر عسلویه( با توجه به بروز خسارتهای جبرانناپذیر طیفهای طراحی روشریسک محور ارائه شود. مراجع [1] A., Nicknam; Y., Eslamian; A Hybrid Method for Simulating Near-source, Broadband Seismograms: Application to the 2003 Bam Earthquake (M w 6.5), Tectonophysics, Vol. 487, No. 1, pp , [2] A., Nicknam et al.; Modification of Seismological Parameters of Zarand Earthquake (2005 February 22), in Central Iran, Using Empirical Green s Function Method, [3] A., Nicknam et al.; Reproducing Fling-step and Forward Directivity at Near Source Site Using of Multiobjective Particle Swarm Optimization and Multi Taper, Earthquake Engineering and Engineering Vibration, Vol. 12, No. 4, pp , [4] E., Kalkan; S. K., Kunnath; Effects of Fling Step and Forward Directivity on Seismic Response of Buildings, Earthquake Spectra, Vol. 22, No. 2, pp , [5] C., Kou-Cheng et al.; An Observation of Rupture Pulses of the 20 September 1999 Chi-Chi, Taiwan, Earthquake from Near-field Seismograms, Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 91, No. 5, pp , [6] S., Hartzell et al.; Calculation of Broadband Time Histories of Ground Motion: Comparison of Methods and Validation Using Strong-ground Motion from the 1994 Northridge Earthquake, Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 89, No. 6, pp , [7] M. R., Attalla; T. F., Paret; S. A., Freeman; Near Source Behavior of Buildings under Pulse-type Earthquakes, 207

12 نشریه مهندسی عمران امیرکبیر دوره 49 شماره 1 سال 1396 صفحه 197 تا 208 Engineering, Vol. 137, No. 3, pp , [18] J. W., Baker, Conditional Mean Spectrum: Tool for Ground Motion Selection, Journal of Structural براى ارجاع به این مقاله از عبارت زیر استفاده کنید: Please cite this article using: A., Nicknam, Consequences of the Recently Modification of Iran Seismic Design Code (No. 2800) (Due to A*B Form) and Proposing Forward Directivity Effects Coefficients (N a and N v ). Amirkabir J. Civil Eng., 49(1) (2017) DOI: /ceej